Η διάκριση μεταξύ «λέγω» και «δείχνω»

… ή αλλιώς telling και showing, μία θεωρία που εισήγαγε στην λογοτεχνία ο Βρετανός συγγραφέας Henry James, η οποία έχει τη ρίζα της στον πιο διάσημο πλατωνικό διάλογο, την Πολιτεία, όπου ο Σωκράτης αναφέρει δύο τρόπους με τους οποίους μπορεί να παρουσιαστεί ο λόγος:

α) διήγησις

β) μίμησις

Στην πρώτη περίπτωση, ο αφηγητής είναι και ο πρωταγωνιστής. Στην δεύτερη, δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι δεν είναι εκείνος που μιλά.

Πίσω στην θεωρία του Henry James, πρόκειται για τους δύο βασικούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να οργανώσει το υλικό του ο αφηγητής. Στην περίπτωση «λέγω», ο αφηγητής κρατά ο ίδιος το λόγο και μας μεταφέρει εκείνος τόσο τα διάφορα γεγονότα της αφήγησης όσο και τα λόγια των χαρακτήρων χωρίς να υπάρχει δράση και διάλογος. Προσφέρει στον αναγνώστη κάποια βασικά στοιχεία της πλοκής, δίχως να καθυστερεί ή να διασπά τη ροή της ιστορίας. Αντίθετα, στην περίπτωση «δείχνω», ο αφηγητής παρουσιάζει έναν χαρακτήρα μέσα από διαδοχικές λογοτεχνικές σκηνές αποτελούμενες από παραγράφους, οι οποίες εστιάζουν στον τρόπο λειτουργίας, ομιλίας και αντιδράσεως του περιγραφόμενου χαρακτήρα. Περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτά τα θέματα θα βρείτε στο νέο μου βιβλίο «Στοιχεία Συγγραφής» στο κεφάλαιο «Περί χαρακτήρων» και το κεφάλαιο «Πλοκή και τα επιμέρους στοιχεία της».

Οι δύο αυτές αφηγηματικές επιλογές δεν απαντώνται ποτέ αμιγείς αλλά πάντοτε

Η χρησιμότητα του αφηγητή

Με τον όρο «αφηγητής» χαρακτηρίζουμε συνήθως το πρόσωπο που αφηγήται ή μεταφέρει, λεκτικά ή γραπτά, σε κάποιους άλλους μια ιστορία.

Οπότε σ’ ένα λογοτεχνικό κείμενο, ο αφηγητής είναι η «φωνή» που αναλαμβάνει την ευθήνη της αφηγηματικής πράξης ο οποίος είναι απλά ο φορέας της αφήγησης, ένα γλωσσικό υποκείμενο που εκφράζεται σε μια γλώσσα η οποία συγκροτεί το κείμενο. Πρόκειται για μια λειτουργία του κειμένου και όχι ένα πρόσωπο.

Στη λογοτεχνία δεν πρέπει να συγχέει κανείς τον αφηγητή με τον συγγραφέα του κειμένου ή του βιβλίου που κρατά στα χέρια του. Ο συγγραφέας είναι ένα ιστορικό δεδομένο, ένα υπαρκτό πρόσωπο που ανήκει στον πραγματικό κόσμο και γράφει μια πλαστή ιστορία προς ένα άλλο υπαρκτό πρόσωπο, τον αναγνώστη. Από την άλλη πλευρά, ο αφηγητής αποτελεί μέρος του μυθοπλασματικού κόσμου του κειμένου και απευθύνεται

«Στοιχεία Συγγραφής»

Το βιβλίο αυτό έχει σκοπό να προσφέρει συνοπτικές οδηγίες σε όλους όσους θέλουν να ασχοληθούν με τη συγγραφή και να αποκτήσουν την απαραίτητη πρώτη επαφή με αυτή.
Μπορεί κάποιος να έχει έμφυτο συγγραφικό ταλέντο, αλλά αυτό δεν αρκεί όταν πρόκειται να παρουσιάσεις ένα λογοτεχνικό βιβλίο σε έναν εκδοτικό οίκο για πρώτη φορά, ή πολλοστή σε περίπτωση που έχεις εισπράξει επανειλημμένως αρνητικές επιστολές για έκδοση, δίχως να γνωρίζεις την αιτία.
Tο εν λόγω βιβλίο θα δώσει, μέσα από τρία θεματικά κεφάλαια, κάποιες βασικές κατευθύνσεις για τη σωστή οργάνωση, προετοιμασία και δόμηση ενός μυθιστορηματικού έργου, πληροφορίες για το χτίσιμο της πλοκής του, καθώς και όλα τα απαραίτητα βήματα για τη σωστή μορφοποίηση και αποστολή σε κάποιον εκδοτικό οίκο, με απώτερο στόχο την έκδοσή του.

Αγοράστε το μέσω του αυτοματοποιημένου συστήματος πώλησης της ιστοσελίδας fylatos.com, προσθέτοντας το στο καλάθι ή με τηλεφωνική παραγγελία στο 2310-821622.

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός αναγνώστη όταν διαβάζει;

Καλησπέρα σας. Για να μπορέσω να σας παρουσιάσω τα επόμενα άρθρα, θα πρέπει πρώτα να σας εξηγήσω με απλά λόγια το πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος κατά την διάρκεια ανάγνωσης ενός βιβλίου, πράγμα που θα μας αποκαλύψει πως μπορεί να εκμεταλλευτεί αυτή τη γνώση ένας συγγραφέας ώστε να βελτιώσει το κείμενό του.

Έχει αποδειχθεί βάση της Νευροεπιστήμης (το πλαίσιο μελέτης και έρευνας που αφορά την ανάπτυξη, δομή και λειτουργία του νευρικού μας συστήματος δηλ. Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και εγκέφαλο) ότι κατά την ανάγνωση μιας λεπτομερούς πλοκής ενός βιβλίου διεγείρονται διάφορες περιοχές του εγκεφάλου ενός αναγνώστη. Το περίεργο είναι ότι εάν αυτό ακριβώς που διάβασε ο αναγνώστης του συνέβαινε στην πραγματική ζωή, θα διεγείρονταν πάλι οι ίδιες ακριβώς περιοχές. Το συμπέρασμα είναι ότι ο εγκέφαλος δεν μπορεί να κάνει διαχωρισμό μεταξύ ενός αληθινού γεγονότος και ενός μυθιστορηματικού. Είτε το διαβάζει, είτε το βιώνει, διεγείρονται οι ίδιες νευρολογικές περιοχές στον εγκέφαλο, τις οποίες θα εξετάσουμε αμέσως τώρα.

Όταν διαβάζουμε, διεγείρονται οι εγκεφαλικοί φλοιοί των λοβών του εγκεφάλου. Ποιοι είναι αυτοί;  Αρχικά θα εξηγήσω τι είναι λοβός και μετά τι είναι ο φλοιός.

Η Χρυσάνθη Ευαγγέλου, συγγραφέας, έγραψε…

«Αγαπητέ Δημήτρη,

είχα την τιμή να διαβάσω το βιβλίο σου και ομολογώ μου κράτησε καλή παρέα, ξεχάστηκα, χαλάρωσα και ένιωσα πολύ όμορφα όλη την πληροφόρηση και το δέσιμο των πληροφοριών που δίνεις.

Ναι, είναι πολύ καλό το βιβλίο με τόσα όσα περιγραφικά στοιχεία χρειάζεται (κατ’ εμέ), ωραίες πληροφορίες που πραγματικά σου δίνουν άλλη διάσταση των όλων όσων γνωρίζεις και συνδυάζονται πολύ όμορφα και έξυπνα μεταξύ τους.

Λιτό και μεστό, με πολλές εναλλαγές που ούτε σε κουράζουν, ούτε σε κρατάνε σε εγρήγορση και αναμονή που σε τρελαίνει. Τόσο όσο.

Θαύμασα όλη την έμπνευση και φαντασία σου, μου άρεσε πάρα πολύ αυτό το κομμάτι και νομίζω ότι για εμένα είναι το πιο δυνατό κομμάτι του βιβλίου, σε συνδυασμό με την άριστη σύνθεση των πληροφοριών που έδωσες. Μου αρέσει να λαμβάνω αληθοφανείς ερμηνείες και να επεκτείνω το νοητικό μου, μου άρεσε λοιπόν πάρα πολύ όλο αυτό που περιγράφεις, που πραγματικά είναι τόσο αληθοφανές και με ωραίες αποδείξεις ότι ναι μπορούν να είναι και έτσι τα πράγματα και έχει την λογική του.

Με τον ίδιο τρόπο που κάθε θρησκεία υποστηρίζει το δικό της, έτσι και το βιβλίο αυτό υποστηρίζει αυτή την εκδοχή. Μου άρεσε η αντίθεση στα λόγια της Λίλιθ, για την αγάπη και την εσωτερική καθοδήγηση από την αγάπη, οξύμωρο αλλά τόσο αληθινό, τύφλα να έχει κάθε θρησκεία που δεν το λέει ποτέ έτσι. Επίσης μου άρεσε πάρα πολύ η περιγραφή με την αίρεση των Διορατιστών, δείχνεις πάρα πολύ όμορφο τον εγκλωβισμό σε πεποιθήσεις και πιστεύω άλλων και το φόβο και την ανάγκη της ένταξης και του φόβου απέναντι σε ένα θεό τιμωρό. Όλο αυτό το φορεμένο κομμάτι ενοχής που μας κατατρέχει σήμερα σαν άτομα.

Τέλος, όλες οι περιγραφές της εκδίκησης και του αίματος και όλα τα αρνητικά σκηνικά, εκτονώνουν πολύ όμορφα την σκιά κάθε αναγνώστη, γιατί κάθε ένας κρύβει και ένα σκοτεινό κομμάτι μέσα του, που έχει όλες τις ιδιότητες του βαμπίρ, να είσαι σίγουρος για αυτό. Προσγειωμένο, ρεαλιστικό, καλογραμμένο.

Νομίζω ότι δεν βρήκα κάτι να σου πω που δεν μου αρέσει. Όμως θα σου πω ότι χρειάζεται να προχωρήσεις στο επόμενο και το περιμένουμε με αγωνία. Εύγε!! Καλή συνέχεια στο επόμενο!»

«Η έπαυλη των νεκρών»

Μια ασύλληπτα σκοτεινή και καλά φυλαγμένη αλήθεια, κάνει τον Μάρκο να αναζητήσει την υπόσταση της ακρίβειάς της. Ξεκινά λοιπόν, ένα ταξίδι στο οποίο θα έρθει αντιμέτωπος με τις πεποιθήσεις του. Η διαδρομή, σαν κουβάρι, που στο ξετύλιγμά του αναδύονται αλλεπάλληλα εμπόδια, γεννά περισσότερα ερωτήματα από όσα απαντά, αποπροσανατολίζοντάς τον από τον αρχικό του στόχο. Παρόλα αυτά, η δίψα του για γνώση τον βοηθά να φτάσει στην άκρη του νήματος, ώστε να εξακριβώσει την αλήθεια από εκεί που δεν το περίμενε ποτέ. Η αναζήτηση της αλήθειας, και τελικά η αποκάλυψή της, δίνει μία εξαιρετικά εύστοχη απάντηση για την προέλευση των απέθαντων.

Διαβάστε απόσπασμα του βιβλίου κάνοντας «κλικ» εδώ

Προμηθευτείτε το βιβλίο σε έντυπη ή ψηφιακή μορφή, κάνοντας «κλικ» στο ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΩΝ                                                                                                                               

Ημερομηνία κυκλοφορίας: Ιανουάριος 2015         ISBN έντυπου βιβλίου: 978-6185123727